środa, 8 listopada 2017

GOJNIK - libańska szałwia - malotira

Malotira - gojnik - szałwia libańska - zastosowania lecznicze 


Na świecie istnieje wiele leczniczych roślin, których korzystne właściwości są wykorzystywane od wieków. Jedną z nich jest rosnący wysoko w górach – gojnik (nazwa od gojenia ran), który właściwości podobne jak nasze rodzime ziele mniszka lekarskiego. Gojnik (Sideritis scardica), inaczej szałwia libańska lub herbata górska, występuje naturalnie na terenach górskich powyżej 1000 m n.p.m. daleko od cywilizacji ludzkiej. Ten rzadko spotykany gatunek został doceniony wieki temu za swoje niezwykłe walory smakowe i właściwości lecznicze. Można go spotkać w rejonach Morza Śródziemnego, półwyspu Iberyjskiego, Bałkanów i Turcji, a jego nazwa jest uzależniona od regionu, w jakim rośnie: 

- “herbata górska” (Mountain Tea), - “herbata pasterza” (Shepherd’s Tea) – greccy pasterze robili z niej napary podczas wypasu owiec w wysokich górach, 
- “herbata olimpijska”, “herbata parnasowa” – odzwierciedlają nazwy greckich gór, na których rośnie, 
“malotira” – wywodzi się z włoskiego “mal” (choroba, dolegliwość) i “tirare” (wyciągać, ciągnąć) i oznacza “wyciągająca chorobę”, 
- “bułgaruska viagra” – w związku z legendarnymi właściwościami, jakie mu przypisano, 
- “ironwort” – pochodzi od greckiej nazwy żelaza, został uznany jako środek gojący “rany z broni żelaza” odnoszone w czasie wojen.

Gojnik rosnący na górskiej łące
Gojnik zwany libańską szałwią lub herbatką górską to roślina śródziemnomorska o bardzo długiej tradycji, i co najważniejsze – ma wiele prozdrowotnych właściwości potwierdzonych naukowo. O zielu gojniku wspomina Teofrast z Eresos (około 370-287 p.e.ch.), przyjaciel i uczeń Arystotelesa, filozof przyrody, ojciec botaniki greckiej i prekursor ekologii i geografii roślin w Grecji. Zioło gojnika przez wieki było na wyposażeniu każdej wojennej apteczki, bo wykorzystywano je do opatrywania ran. Mieszkańcy antycznej Grecji wiedzieli, że roślina ta jest w stanie wypędzić chorobę z organizmu, dodając przy tym witalności i energii, co daje jej nieco magicznego uroku. Ta śródziemnomorska roślina występuje na terenie samej Grecji w 12 lokalnych odmianach. Różnią się one między sobą nie tylko wyglądem, smakiem i aromatem, ale również właściwościami (co ma związek z jakością olejku eterycznego). 

Ta niepozornie wyglądająca roślina skrywa szereg prozdrowotnych zalet, podobnie jak mniszek lekarski, nic więc dziwnego, że cieszy się tak wielkim uznaniem w krajach, gdzie występuje. Żelazo, cynk, magnez, potas, sód, flawonoidy, taniny, miedź - te wszystkie składniki mineralne zawiera szałwia libańska czyli gojnik. Napar z szałwii libańskiej można w celach profilaktycznych pić codziennie, bo wpływa pozytywnie na układ immunologiczny - podnosi naturalną odporność, ale też redukuje uczucie zmęczenia czy wyczerpania, szybko regeneruje siły, dodaje energii i podnosi witalność. W medycynie ludowej szałwię libańską stosuje się jednak przede wszystkim na konkretne dolegliwości, bo znana jest ze swoich przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych właściwości. 


Pierwsze wzmianki o gojniku w Grecji pojawiły się w I wieku e.ch. w dziele „Materia Medica” lekarza i botanika, Pedaniusa Dioscoridesa. W starożytności napar z tej rośliny podawano żołnierzom w celu regeneracji sił oraz szybkiego gojenia się ran (Polscy Woje stosowali mniszek lekarski i babkę lancetowatą). Po gojnik od wieków sięga także medycyna ludowa. Herbata górska - gojnik stosowano głównie przy przeziębieniu, grypie, w leczeni zapalenia oskrzeli, duszności, w przebiegu choroby nerek, dolegliwościach układu pokarmowego, infekcjach dróg moczowych oraz chorobach prostaty i reumatyzmie. Napar poprawiał kondycję fizyczną i psychiczną. Dzięki zawartości żelaza picie naparu z gojnika wspomaga układu krążenia, wzmacnia system odpornościowy, pomaga w walce z niedokrwistością i zmęczeniem, a także w naturalny sposób reguluje ciśnienie krwi i temperaturę ciała. 

Gojnik aka szałwia libańska: na kaszel, żołądek i nerwy. Zakres schorzeń, na które pomaga gojnik, jest bardzo szeroki. Stosuje się go: 

- w trakcie sezonowych przeziębień i katarów; 
- w przebiegu grypy; zapaleniach oskrzeli, chorobach zatok; 
- niweluje uczucie zmęczenia, poprawia samopoczucie, działa uspokajająco; 
- reguluje pracę układu nerwowego; 
- wykazuje działanie przeciwbólowe; 
- polepsza wydajność mentalną mózgu (dobry dla studentów); 
- niweluje powstawanie wolnych rodników, opóźnia procesy starzenia się; 
- zawiera taniny, olejki eteryczne i jest naturalnym przeciwutleniaczem; 
- wspomaga układ krążenia i pomaga organizmowi w pozbywaniu się toksyn; 
- wzmacnia układ odpornościowy, działa przeciwzapalnie, antybakteryjne i przeciwgrzybiczo; 
- łagodzi ból gardła i zmniejsza objawy chorób układu oddechowego; 
- wspomagająco przy zapaleniu oskrzeli, czy zapaleniu zatok, bo wpływa korzystnie na drogi oddechowe, a dodatkowo, dzięki temu, że podnosi odporność, skraca czas trwania infekcji.

Gojnik działa też przeciwkaszlowo. Często szałwię libańską stosuje się też w przypadku zaburzeń żołądkowo-jelitowych, kłopotach z nerkami (występowanie kamieni nerkowych czy łagodnych infekcjach dróg moczowych), bo ma działanie oczyszczające. W niektórych rejonach Bałkanów napar z gojnika zaleca się przy kłopotach z układem krążenia, bo pity systematycznie reguluje ciśnienie krwi i zapobiega niedokrwistości. Ma też właściwości antygrzybiczne, dlatego polecany jest przy zakażeniu drożdżakiem candida, wywołującym grzybicę. 

Herbatę górską zwaną gojnikiem poleca się w przypadku nadmiernej nerwowości i przy zaburzeniach nastroju. Okazuje się, że owa szałwia libańska ma właściwości uspokajające, a przeprowadzone na początku XXI wieku badania pokazały, że wpływa także na poziom serotoniny i dopaminy, tym samym regulując pracę układu nerwowego. Naukowcy z Niemiec i Grecji wykazali również, że Gojnik może przyczyniać się do usuwania złogów białkowych w mózgu, zatem może być stosowany wspomagająco przy takich schorzeniach jak demencja starcza czy choroba Alzheimera. 

Gojnik najlepiej stosować w całości. Szałwia libańska to bogate źródło żelaza, cynku, magnezu, potasu, sodu, tanin, miedzi i innych składników mineralnych, które korzystnie wpływają na nasze zdrowie i samopoczucie. Dzięki zawartości m.in. flawonoidów jest również doskonałym antyoksydantem, czyli przyczynia się do zachowania młodzieńczego wyglądu. Antyoksydanty (przeciwutleniacze) z jednej strony stymulują syntezę kolagenu, z drugiej wyłapują i neutralizują wolne rodniki, które uszkadzają komórki i przyspieszają procesy starzenia się skóry. 

Miejscowi w Grecji i na Bałkanach uważają również, że gojnik zapobiega anemii, działa przeciwgrzybicznie a pity systematycznie reguluje nawet ciśnienie krwi. Nic dziwnego, że osoby które hodują gojnik uważają je za magiczne zioło na wszelkie dolegliwości. W związku z antyoksydacyjnymi właściwościami gojnik stał się surowcem do produkcji kremów przeciw starzeniu się skóry do cery dojrzałej oraz szamponów, gdzie chroni włosy przed dekoloryzacją i szkodliwym działaniem promieni UV. Niewielkie grono perfumiarzy włoskich wykorzystuje jego przyjemny zapach do wytwarzania perfum. Jednak póki co nie stanowi on jeszcze głównego materiału roślinnego do produkcji pachnideł. 

Aby skorzystać w pełni ze wszystkich właściwości szałwii libańskiej trzeba odpowiednio przygotować napar. Warto zwrócić uwagę, by zasuszone ziele kupić w całości, a nie sproszkowane czy zmiksowane, bo dzięki temu zachowuje wszystkie swoje prozdrowotne zalety. istnieją oczywiście także kapsułki ze sproszkowanym gojnikiem, szczególnie dla tych, co nie mogą popijać zbyt dużo herbat, kiedy chociażby pracują czy są w podróży. 

Gojnik musi być on pozyskiwany jedynie w początkowym okresie kwitnienia i suszony w odpowiednich warunkach (miejscu suchym, przewiewnym, z dala od bezpośredniego działania promieni słonecznych, w temperaturze maksymalnej 40-50°C). Po zbiorach gojnik musi być przechowywany w określonych warunkach. Ważne, by był chroniony przed światłem (powinien być w papierowym opakowaniu, a nie w folii przepuszczającej światło). Gojnik musi być suszony w całości, to bardzo ważne wedle tradycyjnych zielarzy, bo tylko wówczas roślina zachowuje swoje lecznicze właściwości. I w takiej formie również zaparza się zioło, bo każda jego część – łodyga, liście, kwiaty – nadają herbacie smaku i aromatu. I to tam właśnie kryje się najwięcej substancji aktywnych oraz olejków eterycznych. Gojnik w Grecji najczęściej pije się na śniadanie, bo dodaje energii, działa pobudzająco. Herbata ta z pewnością stanowi zdrową alternatywę dla czarnej kawy. I co ważne, sięgać po nią mogą wszyscy członkowie rodziny. Serwuje się ją nawet najmłodszym, również dlatego, że pobudza apetyt. 

Zaparzanie herbatki z gojnika 


Susz kwiatowy (ziele powinno zmieścić się na dużej łyżce) zalać gorącą wodą (o temperaturze 95-100 stopni C) i parzyć pod przykryciem ok. 5-10 minut. Tak przygotowany napój po przecedzeniu można pić sam lub dodać do niego odrobinę cytryny, listek mięty lub melisy, imbir czy miód. Można też przyrządzić odwar, czyli jedną łyżkę ziela zalać wodą, doprowadzić do wrzenia i gotować przez trzy minuty. Napój można pić zarówno gorący jak i przestudzony, wtedy ma jeszcze jedną zaletę – skutecznie gasi pragnienie. Wystarczy pić filiżankę gojnika dziennie, w szczególności w okresie przeziębień. Warto pamiętać im dłużej i regularniej pijemy napary ziołowe – tym lepszy będzie skumulowany efekt. Ziele gojnika pachnie niezwykle intensywnie. Jego zapach rozchodzi się po kuchni i mieszkaniu długo po przygotowaniu naparu, stąd warto pamiętać o możliwości robienia inhalacji gojnikowych przy chorobach górnych dróg oddechowych. 

Warto wiedzieć o gojniku 


Nie istnieją przeciwwskazania do picia naparu z szałwii libańskiej, dlatego najlepiej samemu się przekonać o jego właściwościach. Jedynie kobiety w ciąży powinny zachować ostrożność, bo nie ma badań, obrazujących wpływ zioła na rozwijający się płód. Pozostali mogą spożywać go codziennie. Profilaktycznie najlepiej nie przekraczać jednej filiżanki dziennie, maksymalnie dwóch, trzech, gdy pijemy napar w stanach chorobowych. Jak w przypadku większości ziół, również gojnik trzeba spożywać systematycznie, by przyniósł spodziewane rezultaty.

Gojnik w Turcji to dalli lub adaçayı, yayla çayı, w Bułgarii funkcjonuje pod nazwami piryński, mursalski czy trigradski czaj. W Albanii caj mali, w Grecji Olymus Tea, na Krecie Malotira, a na Krymie tatarczaj. 

Według najnowszych badań niemieckiego biologa molekularnego oraz lekarza z kliniki Neurologicznej Uniwersytetu w Magdeburgu prof. Jensa Pahnke podnosi on wydajność mentalną mózgu oraz hamuje stany zapalne, ma też istotny wpływ na usuwanie złogów białkowych w mózgu, które są głównym sprawcą demencji starczej oraz choroby Alzheimera. Temat to ważny, więc warto oddać na chwilę głos profesorowi:

„Choroba ta zaczyna się podstępnie, w wieku od 45 do 50. Jednakże, objawy kliniczne pojawiają się w codziennym życiu 20-30 lat później. Choroba Alzheimera może dać początek, na przykład, gdy stoisz w sklepie, i nagle nie będziesz już w stanie znaleźć wyjścia lub kasy. Nawet niewielkie zaburzenia pamięci, które pojawiają się po raz pierwszy mogą być czynnikami ryzyka choroby (…)

W ostatnich latach zespół laboratorium testował różne ekstrakty roślinne, które mówi się, że mogą pomagać w walce z zaburzeniami poznawczymi. W poszukiwaniu skutecznych środków na demencję i chorobę Alzheimera natrafiliśmy w 2010 roku na Sideritis Scardica czyli gojnik, który ma silne właściwości przeciwzapalne, dlatego postanowiliśmy go sprowadzić  a następnie przetestować. Kiedy podawaliśmy go myszom przez 25 dni z rzędu, byliśmy zaskoczeni wynikami! Myszy wykazały niesamowitą poprawę, a uszkodzenia mózgu zostały wyeliminowane w 80% (…)

Picie herbaty codziennie przez sześć miesięcy, doprowadziło do cofnięcia się choroby do poziomu sprzed 9 miesięcy  a następnie niemal natychmiast stan choroby się ustabilizował-wyjaśnił (…)

Miałem pacjenta, który miał problem pamięci i orientacji, i osiągnął punkt, w którym nie mógł iść do toalety na własną rękę. Podawałem mu gojnik przez dwa miesiące, a teraz jego stan poprawił się tak znacznie, że przygotowuje się on do wyjazdu na wakacje z przyjacielem w Alpach.” 

Gojnik vs. mniszek lekarski 


Mniszek lekarski jest odpowiednio pomocnym zielem, jakie z łatwością można znaleźć na polskich łąkach. Oprócz ziela i kwiatów mniszka w fitoterapii profesjonalnej wykorzystuje się jeszcze korzeń mniszka. Ziele mniszka lekarskiego razem z kwiatami można pić i stosować zamiast gojnika, który ma podobne właściwości. Zaletą mniszka lekarskiego jest jego znacznie niższa cena, a także znacznie większy szczegółowo zakres zastosowań. Korzeń z mniszka lekarskiego jest jednak zwykle najmocniejszym lekiem na dolegliwości opisywane w zastosowaniach gojnika, a herbatki z ziela i kwiatów są łagodniejsze jak gojnik. 

LINKI: 


Uzdrawianie - warsztaty i treningi: 

4 komentarze:

  1. Bardzo dobrze jest wiedzieć jakie zioła pomagają i wpływają dobrze na nasze zdrowie

    OdpowiedzUsuń
  2. Pożyteczne zioło, oprócz tego, że ma szerokie spektrum działania, to świetny środek profilaktyczny w okresie jesienno-zimowym. Na pewno skorzystam :)

    OdpowiedzUsuń
  3. Bardzo dobrze opisane właściwości gojnika. Cudowne lekarstwo natury.

    OdpowiedzUsuń
  4. Bardzo silny i niesamowicie skuteczny specyfik. Naprawdę warto z niego skorzystać, szczególnie jeśli mamy problem z potencją.

    OdpowiedzUsuń