Tężyczka włącznie z paraliżem przysennym (paraliż senny) zaprząta umysły wielu początkujących poszukiwaczy wrażeń metafizycznych, jednak objawy tężyczki nie zawsze są skutkiem kontaktów z zaświatami, duchami zmarłych czy jakiegoś rodzaju astralnymi zmorami.
Porażenie przysenne
Porażenie przysenne, paraliż senny, paraliż przysenny to stan występujący podczas zasypiania lub wchodzenia wstan eksterioryzacji lub rzadziej podczas przejścia ze snu do czuwania, objawiający się porażeniem mięśni (katapleksja) przy jednoczesnym zachowaniu pełnej świadomości. Według badań kulturoznawczych antropologów paraliż senny może odpowiadać w wierzeniach ludowych za pojawiający się w wielu kulturach motyw demona nocnego, który paraliżuje swoją ofiarę, czasem po to, by wykorzystać ją seksualnie (zmora, mara, sukub, inkub).
Osoba doświadczająca paraliżu przysennego ma wrażenie ogarniającej niemocy, nie jest w stanie wykonać żadnych ruchów, mówić ani otworzyć oczu. Zjawisku temu towarzyszą zazwyczaj bardzo nieprzyjemne doznania psychiczne, takie jak wrażenie ogłuszającego dudnienia lub dzwonienia w uszach, bezwładnego spadania, wykręcania ciała, przygniecenia klatki piersiowej lub kończyn. Prawie zawsze towarzyszy mu przyśpieszony rytm serca oraz uczucie strachu.
Podczas paraliżu sennego możliwe jest również występowanie różnego rodzaju halucynacji, zarówno wzrokowych jak i dotykowych. Notorycznie powtarzający się paraliż przysenny jest zazwyczaj związany z zespołem chorobowym zwanym narkolepsją, ale występuje też epizodycznie u osób zdrowych (różne źródła podają, że około 30-50% populacji przynajmniej raz w życiu doświadczyło paraliżu sennego) jako rzadko spotykana anomalia. W takim przypadku przyczyną porażenia mięśni jest zahamowanie neuronów w rdzeniu kręgowym odpowiadających za utrzymywanie napięcia mięśniowego wywołane przez impulsy z mózgu. Stan taki występuje fizjologicznie podczas snu i zapobiega wykonywaniu przypadkowych ruchów ciała. Ze zjawiskiem paraliżu przysennego mamy do czynienia wówczas, gdy mózg zaczyna wysyłać owe impulsy w niewłaściwym momencie: przy gwałtownym wybudzaniu się ze snu w fazie REM, lub podczas zasypiania, gdy nie doszło jeszcze do utraty świadomości.
W czasie paraliżu przysennego jedyną grupą mięśni, na które można mieć świadomy wpływ, są mięśnie oddechowe. Wykonywanie szybkich i gwałtownych zamierzonych wdechów i wydechów (oddechech rebirthingowy) może ułatwić wybudzenie się, jednakże stan paraliżu trwa na ogół krótko i w ciągu kilku minut samoistnie przechodzi w całkowite wybudzenie lub sen.
Zjawisko nazywane paraliżem sennym zwykle występuje na początku lub pod koniec snu. Doświadczenie trwa zwykle najwyżej kilka minut i nie czyni żadnej szkody - jedynie powoduje strach. Wyobraź sobie, że budzisz się nocą i nie możesz się poruszyć. Leżysz więc, jak ci się wydaje, przez wiele godzin, próbując poruszyć palcami lub stopami, jednak ciało jest sparaliżowane, odrętwiałe. Chcesz zawołać o pomoc, ale nie możesz wziąć wystarczająco głębokiego oddechu, by głośno krzyknąć. W końcu jesteś w stanie wykonywać małe ruchy, wtedy też twoje ciało zaczyna reagować.
Tężyczka w skrócie
Tężyczka to stan (zespół) nadmiernej pobudliwości nerwowo – mięśniowej, który objawia się nadmiernymi skurczami mięśni. Schorzenie to wywoływane jest przede wszystkim spadkiem stężenia wapnia w osoczu krwi (hipokalcemia) oraz niskim poziomem magnezu (zaburzona gospodarka elektrolitowa organizmu). Może być również skutkiem niedoczynności przytarczyc oraz niedoborami witaminy D czy też może być powiązana z celiakią. Tężyczka występuje również przy schorzeniach takich jak niewydolność nerek, zapalenie trzustki itp.
Objawy tężyczki są raczej charakterystyczne. Wśród nich można wymienić przede wszystkim skurcze mięśniowe które bywają one bardzo bolesne. Takie skurcze zwykle rozpoczynają się od rąk i rozprzestrzeniają się na cały organizm. Innymi objawami tego schorzenia mogą być: niepokój połączony z lękiem, „kołatanie” serca, mrowienie i drętwienie palców u rąk lub nóg, drżenie warg, migrena, podwójne widzenie, itp. Istotne jest, że chory z napadem tężyczki jest cały czas przytomny.
W przypadku rozpoznania u chorego napadu tężyczki należy przede wszystkim uspokoić pacjenta, oraz – w miarę możliwości – przy silnym ataku podać mu jednorazowo jakiś środek uspokajający (np.: relanium). Ponadto lekarz, szczególnie w cięższych przypadkach, powinien dożylnie podawać choremu wapń (calcium).
W związku z niską zawartością wapnia w mięśniach może wystąpić tzw. tężyczka utajniona. Jest to stan, w którym organizm, a w szczególności układ nerwowo-mięśniowy, wykazuje już pewną nadpobudliwość, ale nie występują jeszcze samoistne skurcze mięśniowe, jednak nawet niewielki zewnętrzny bodziec może je wywołać (stres, pogoda etc).
Tężyczka – tajemnicza nieznana choroba?
Tężyczka dotyczy głównie młodych kobiet. Wyróżnia się dwa rodzaje choroby: jawna – występująca stosunkowo rzadko, oraz utajona, która występująca znacznie częściej. Tężyczka utajona pomimo, że występuje dość powszechnie, rzadko jest rozpoznawana. Nie istnieje bowiem żaden objaw, który byłby charakterystyczny wyłącznie dla tej choroby. Tężyczką określamy stan chorobowy, który cechuje wzmożona pobudliwość nerwowo-mięśniowa w postaci napadów parestezji, tonicznych i klonicznych skurczów mięśni kończyn górnych i dolnych oraz kurczów głośni przy braku lub współistniejących zaburzeniach hormonalnych. Objawy mogące sugerować istnienie tej choroby można podzielić na: psychiczne i narządowe.
Objawy psychiczne: wzmożona pobudliwość nerwowa, duszność spoczynkowa, niepokój, lęk, obniżenie nastroju, bezsenność, ogólne osłabienie, stałe uczucie zmęczenia, zasłabnięcia napadowe, trudności w koncentracji uwagi, drażliwość, zaburzenia pamięci, wady wymowy np.: zacinanie się. Wymieniając objawy psychiczne występujące w przebiegu tężyczki warto wspomnieć o lęku napadowym, zwanym inaczej napadami paniki. Schorzenie rozpoczyna się w okresie pomiędzy wiekiem młodzieńczym a 30 rokiem życia. Osoby z objawami lęku napadowego cierpią na wiele zaburzeń somatycznych (wypadanie płatka zastawki mitralnej, idiopatyczną kardiomiopatię, różnego rodzaju zaburzenia czynności tarczycy, zaostrzenie dolegliwości związanych z owrzodzeniem żołądka i dwunastnicy, nasilenie ataków astmy).
Objawy narządowe: kurcze mięśni – przeważnie łydek i stóp, drętwienia i mrowienia kończyn górnych i dolnych – szczególnie palców rąk, bóle i zawroty głowy, nadmierna potliwość, ziębnięcie i zsinienie kończyn, kłucie i pobolewanie w okolicy serca, skurcze oskrzeli, bóle opasujące w klatce piersiowej i jamie brzusznej, ucisk w nadbrzuszu, uczucie ciała obcego w gardle “kula histeryczna”, drżenia rąk i całego ciała, drętwienia twarzy i języka, ruch pląsawicze, objawy pozapiramidowe.
Jak rozpoznać tężyczkę?
Tężyczkę utajoną (spazmofilię) wykrywa się zazwyczaj przypadkowo u ludzi na pozór zdrowych, lub też podających skargi na bardzo nietypowe dolegliwości ze strony różnych narządów i układów.Tężyczka utajona przebiega skrycie objawiając się w sposób niecharakterystyczny. Dotyczy głównie młodych kobiet, które cierpiąc na bardzo wiele niespecyficznych dolegliwości szukają porady u lekarzy licznych specjalności nie uzyskując fachowej pomocy jedynie przez brak trafnej diagnozy.Najczulszym testem wykazującym obecność nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej, a tym samym tężyczki jest badanie elektromiograficzne – próba tężyczkowa (próba ischemiczna).
Podejrzewając tężyczkę należy pamiętać, że istnieją choroby predysponujące do wystąpienia tej patologii. Są to: alergie (w tym szczególnie astma oskrzelowa), cukrzyca, choroby tarczycy. Diagnostykę tężyczki zawsze warto uzupełnić o kilka badań dodatkowych: elektrokardiogram, elektroencefalogram, echokardiogram, badania laboratoryjne. Istotne dla rozpoznania jest także badanie psychologiczne. Gdzie szukać pomocy i jak prawidłowo leczyć tężyczkę?
W diagnostyce, po za badaniami laboratoryjnymi pozwalającymi określić poziom wapnia w surowicy krwi, korzysta się z trzech prób testujących obecność charakterystycznych objawów tężyczki utajonej:
Objaw Chwostka. Objaw jest dodatni, jeśli po uderzeniu (opukiwaniu) w okolice pnia nerwu twarzowego (do przodu od ujścia przewodu słuchowego zewnętrznego) obserwujemy skurcz mięśni twarzy.
Objaw Ibrahima-Lusta. Wykonując tę próbę, lekarz uderza w okolicę głowy kości strzałkowej, gdzie przebiega nerw strzałkowy. O utajonej tężyczce świadczy w tym wypadku odruchowe zgięcie stopy.
Objaw Trousseau. Ten objaw sprawdza się przy pomocy mankietu ciśnieniomierze. Napełnienie mankietu powietrzem powoduje charakterystyczne ustawienie ręki badanego (tzw. ręka położnika).
Leczenie tężyczki utajonej sprowadza się głównie do indywidualnego przyjmowania magnezu oraz właściwej terapii psychologicznej. Zapotrzebowanie dobowe na magnez dla osoby dorosłej wynosi 5 mg/kg masy ciała. Korzystne jest kojarzenie preparatów magnezowych z witaminą B6. Preparaty magnezowe dawkuje się je zazwyczaj od 1 tabl. do 2 tabl. 3 razy na dobę.
Głównymi przeciwwskazaniami do stosowania preparatów magnezu jest ciężka niewydolność nerek, blok przedsionkowo-komorowy oraz miastenia. Bardzo często niedobór magnezu współistnieje z zasadowicą metaboliczną wynikającą z hiperwentylacji u osób z objawami lęku napadowego lub mało odpornych na sytuacje stresowe.
Najwłaściwszą formą takiej pomocy jest psychoterapia skojarzona z leczeniem farmakologicznym. Większość autorów preferuje rozpoczęcie leczenia od zastosowania leków z grupy benzodiazepin. Lekami drugiego rzutu w leczeniu ataków paniki są trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Istnieją również doniesienia o leczeniu lęku napadowego selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny – fluoksetyną, fluwoksaniną lub selektywnymi inhibitorami MAO-A. Niektórzy autorzy twierdzą, że u osób z nadmierną hiperwentylacją konieczny jest poza farmakoterapią trening prawidłowego oddychania, czyli np. Joga lub Tai Chi. Tak więc każdy pacjent, u którego zaistnieje podejrzenie tężyczki utajonej powinien zwrócić się o pomoc do neurologa, co pozwoli mu nie tylko właściwie zdiagnozować dolegliwości, ale i skutecznie leczyć chorobę.
Dlaczego poziom wapnia może być zbyt niski?
Częstym powodem tężyczki jest przypadkowe usunięcie gruczołu przytarczycowego podczas operacji chirurgicznej (zwłaszcza – w obrębie gruczołu tarczowego). Niski poziom wapnia we krwi może również wynikać z niedostatecznej podaży wapnia z pokarmami, upośledzenia wchłaniania tego pierwiastka w jelicie, niedoboru witaminy D, choroby trzustki, nadmiernej utraty wapnia z moczem (np. w wyniku stosowania leków moczopędnych, tzw. diuretyków pętlowych).
Ponieważ w wyniku skurczów mięśni może dojść do zamknięcia światła krtani, tężyczka objawowa jest stanem zagrożenia życia. Leczenie musi być prowadzone w warunkach szpitalnych. W większości przypadków wystarczy podanie wapnia.
Jak zapobiegać niedoborom wapnia?
Kluczową sprawą jest odpowiednia dieta, która zapewni organizmowi właściwą podaż wapnia. Oto lista produktów bogatych w wapń:
• mleko pełne w proszku oraz zagęszczone niesłodzone,
• sery dojrzewające podpuszczkowe: tylżycki, gouda, edamski,
• sery topione, camembert,
• ser twarogowo-owczy, czyli bryndza,
• czekolada mleczna,
• soja,
• orzeszki ziemne, orzechy włoskie, laskowe, pistacjowe, nasiona słonecznika, mak,
• brokuły, szpinak, fasola, buraki, zielona pietruszka, rzeżucha,
• żółtka jaj,
• duże ilości chudego mleka,
• szprot wędzony, sardynki, łosoś,
Pamiętaj też, aby w codziennej diecie ograniczać produkty zawierające kwas szczawiowy (szczaw, szpinak oraz rabarbar) lub kwas fitynowy (produkty zbożowe i strączkowe). Spożywane w większych ilościach, utrudniają wchłanianie wapnia w jelitach.
Niedobory magnezu
Magnez (Mg) występuje w naszym organizmie w kościach, w komórkach oraz we krwi. Norma Mg: 0,65-1,25 mmol/l. Stężenie magnezu poniżej 0,65 mmol/l to hipomagnezemia. Objawy niedoborów magnezy mogą jednak wystąpić także przy prawidłowej lub nawet podwyższonej ilości magnezu w organizmie. Wynika to z możliwości przesunięcia puli magnezu z i do komórek oraz kości. Ponadto w niektórych chorobach (np. ostre zapalenie trzustki) magnez wytraca się z krwi do tkanek. Gospodarka magnezowa jest dość skomplikowana, zależna miedzy innymi od czynności przytarczyc, powiązana z gospodarką wapniową i potasową. W razie objawów niedoborów magnezu należy także skontrolować stężenia potasu i wapnia.
Przy niedoborach magnezu objawy mogą dotyczyć wielu układów. Występują zaburzenia rytmu serca, drżenia mięśniowe i osłabienie siły mięśniowej, skurcze. Mogą pojawić się objawy tężyczki, jak w niedoborach jonów wapnia. Możliwe jest także wystąpienie bólu wieńcowego. Przy niedoborach magnezu zaobserwować można również spadek nastroju, depresje lub nadmierną drażliwość. Względnie częstą przyczyną niewielkich niedoborów magnezu jest picie dużych ilości kawy, która działa moczopędnie i nasila wydalanie magnezu przez nerki. Przy tego tupu zaburzeniach świetnym “lekarstwem” jest czekolada.
Ciągłe zmęczenie, a serce i anemia
Ciągłe zmęczenie może być objawem wielu chorób. Może być oczywiście spowodowane zwykłym przepracowaniem. Nie należy jednak bagatelizować tego objawu, jeśli utrzymuje się mimo odpoczynku czy urlopu. Z punktu widzenia kardiologa na pewno należy pomyśleć o niewydolności serca. W przebiegu przewlekłej niewydolności lewej komory serca znacznie spada wydolność wysiłkowa organizmu.
Innym kardiologicznym stanem manifestującym się ciągłym zmęczeniem może być zapalenie mięśnia sercowego, na przykład w przebiegu lekceważonej infekcji wirusowej (grypa!). Ten stan chorobowy polega na drastycznym spadku wydolności mięśnia sercowego. Młodym, sprawnym osobom może nagle sprawiać kłopot wejście po schodach na pierwsze piętro. Zlekceważone zapalenie mięśnia sercowego może doprowadzić do kardiomiopatii rozstrzeniowej, przewlekłej niewydolności serca, nawet do zgonu.
Przewlekłe zmęczenie może być również konsekwencją niedokrwistości (anemii). Jest to stan, w którym krew nie ma wystarczających zasobów hemoglobiny aby zapewnić wszystkim organom odpowiedni dowóz tlenu. Ciągłe zmęczenie towarzyszy infekcjom. Znany jest na przykład zespół chronicznego zmęczenia po przebyciu mononukleozy. Z zakresu endokrynologi trzeba pomyśleć o niedoczynności tarczycy, z punktu widzenia hematologa – o białaczce, psychiatry – o depresji.
Jest więc niebywale wiele stanów chorobowych, którym towarzyszyć może uczucie ciągłego zmęczenia. Aby postawić trafną diagnozę lekarz powinien na podstawie wywiadu zlecić odpowiednie badania dodatkowe.
Na podstawie opracowania dr Katarzyna Toruńska, Tężyczka – tajemnicza nieznana choroba? oraz lek. med. Matylda Mazur, Tężyczka, w Domowy Poradnik Medyczny, PZWL.
==================================
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz