Zespół sroczy - łaknienie spaczone (dewiacyjne)
Pica, picae - z łaciny czytaj pika, dosłownie: sroka – zaburzenie psychiczne polegające na spożywaniu substancji niejadalnych, nie należących do poduktów spożywczych. Zespół Pica – to jest zespół łaknienia spaczonego. Pomimo że choroba ta nie jest specjalnie znana w społeczeństwie, to opisana została ponad 2000 lat temu, jeszcze przez Hipokratesa, a także w źrodłach indyjskich, peskich i chińskich. Od tamtej pory zaobserwowana została wśród ludzi na całym świecie oraz u wielu gatunków zwierząt. Według badań częstość tego zaburzenia wynosi nawet 4% wśród dorosłych ludzi uczęszczających do poradni odchudzającej, u połowy dzieci i aż u ponad połowy kobiet w ciąży. Dotknięta zaburzeniem sroczym osoba przejawia ogromną chęć spożywania produktów nienadających się do spożycia, wręcz natrętną chęć zjadania na przykład drewna, szkła, mydła, kału, węgla, robaków, owadów, kopców termitów czy surowego ryżu, skrobi etc. Generalnie, pacjenci z zaburzeniami odżywiania, w tym pacjenci z zespołem pica znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka nadużywania i uzależnienia od substancji psychoaktywnych czyli w grupie podatnej na uzależnienia. Pacjenci z zaburzeniami odżywiania mają także zwiększone ryzyko podejmowania prób samobójczych. Zaburzenia odżywiania uznawane są za zaburzenia psychiczne o najwyższej śmiertelności.
 |
| Pica - Typowe przedmioty zjadane przez chorych z zespołem sroczym |
O zespole łaknienia spaczonego lub allotriofagii (dziwactwach żywieniowych) mówi się wtedy, gdy osoba spożywa produkty, których nie można zaliczyć do żywności, jak ziemia, szkło, lód, farby, arszenik, kości, insekty, robaki, ręcznik, pościel, sadza, atrament, tusz, obudowa komputera czy smartfona, baterie etc. Zaburzenie to może prowadzić do szeregu powikłań zagrażających życiu. Będąc dzieckiem, każda osoba uczy się – poprzez wskazówki opiekunów oraz własne doświadczenia – co nadaje się do jedzenia, a co nie. W późniejszym życiu zupełnie naturalnie przychodzi wiedza, czy nowo poznawany produkt może być spożyty bez uszczerbku na zdrowiu. Niektóre osoby jednak niezależnie od wieku i pomimo wcześniej nabytej świadomości, że konkretne przedmioty nie są jadalne, nie mogą się powstrzymać przed włożeniem ich do ust i spożyciem ich. Zespół Pica, zespół spaczonego łaknienia, to celowe spożywanie substancji nie stanowiących produktów żywnościowych, pomimo świadomości że nie są one jadalne. Choroba ta należy do grupy zaburzeń odżywiania i obejmuje spożywanie między innymi ziemi, surowej skrobi, lodu, kamieni, szkła, kwiatków i roślin z doniczek i wielu innych przedmiotów, które mogłyby się wydawać oczywiste, że nie nadają się do zjedzenia.
Nazwa "zaburzenia pica" pochodzi od łacińskiej nazwy sroki, ptaka, który znany jest tego, że kradnie niejadalne przedmioty, a uważany jest za mało wybrednego, wszystkożernego. Zaburzenie srocze zostało po raz pierwszy w Europie opisane przez Hipokratesa, lekarza greckiego z V i IV wieku p.e.ch., jednego z prekursorów współczesnej medycyny. Początkowo było diagnozowane wyłącznie u dzieci. Częstość występowania tego zaburzenia w całej populacji trudno określić. Z badań wynika, że zaburzenie psychiczne pica dotyczy 1,3 procent osób, u których występują zaburzenia odżywiania, u 21,8 procent osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz u 48 procent dzieci z autyzmem. Łaknienie spaczone, które polega na odczuwaniu apetytu na przedmioty generalnie nie nadające się do spożycia, takie jak na przykład ziemia, kreda, wata, drut czy węgiel, albo na nieprzetworzone składniki żywności, typu mąka lub surowe ziemniaki. Część z osób dotkniętych zaburzeniem pica ukrywają się i próbują utrzymać je w tajemnicy, inne zaś demonstracyjnie się z nim obnoszą, a nawet usilnie promują (jak picie moczu, szczochopilstwo) lub też traktują to bardzo naturalnie, jak normalne pożywienie.
O zespole pica, określanym również jako zespół łaknienia spaczonego, mówimy w momencie, gdy dana osoba odczuwa wewnętrzny przymus (natręctwo) lub potrzebę spożycia substancji nieżywnościowych. W ramach przykładu można wymienić następujące związki: glinka zielona, czerwona oraz biała, ziemia, piasek, kreda, węgiel, wata, pierze, drewno jak również surowa skrobia. Głód i celowe zjedzenie środków zagrażających życiu w postaci piasku, gliny, ziemi czy kredy jest problemem publicznym, najczęściej spotykanym u dzieci, kobiet w ciąży oraz osób dorosłych. Zespół pica zaliczany jest do grupy schorzeń klasyfikowanych jako zaburzenia odżywiania o podłożu behawioralno-biochemicznym. Trudność diagnozy osób z zespołem pica powiązana jest ze wstydem i zażenowaniem, jakie odczuwa chory oraz z nieco luźnym stosowaniem terminu zespołu zaburzonego łaknienia.
Etiologia zespołu pika do dziś nie została rozwikłana. Postuluje się rolę wielu różnych czynników w powstawaniu tego zaburzenia. Można wśród nich wyróżnić czynniki biochemiczne, psychospołeczne, psychodynamiczne, kulturowe i socjoekonomiczne. Przyczyn piki upatruje się między innymi w deprywacji bądź odwrotnie, nadmiernej stymulacji środowiskowej, ale też niedoborach soli mineralnych, zwłaszcza żelaza czy cynku, ale też wapnia i witamin: tiaminy, niacyny, innych witamin z grupy B czy kwasu askorbinowego. Nie wyklucza się też roli czynników kulturowych. Niektóre prace wspominają o pice sankcjonowanej kulturowo, jednak zarówno międzynarodowa klasyfikacja ICD-10, jak i amerykańska DSM nie pozwalają postawić rozpoznania w takich przypadkach - co oczywiście nie oznacza, że choroby nie ma. Pikę łączy się z niedokrwistością z niedoboru żelaza. Obserwuje się ją wobec tego najczęściej u niedożywionych dzieci bądź kobiet w ciąży, najczęściej zamieszkujących kraje rozwijające się. Pojedynczy przypadek dotyczył pacjentki po operacji bariatrycznej.
